28 november 2024 - Netcongestie blijft hoog scoren in onze aandacht nu de ACM de transporttarieven voor elektriciteit voor 2025 heeft vastgesteld. Kort samengevat: ieder huishouden moet er op rekenen dat men er volgend jaar gemiddeld tenminste € 60 per jaar op achteruit gaat, ten gevolge van tariefstijgingen van de netbeheerders en wanneer men zonnepanelen heeft, daarnaast gemiddeld 500 kWh minder opbrengst wegens nóg grotere net congestie.

De door de ACM vastgestelde transporttarieven gaan gemiddeld met 11% omhoog. Daar bovenop komen dan de tariefstijgingen van de energieleveranciers, die mede door de net congestie en de teruglever boetes, een groter percentage van de elektriciteit uit het buitenland moeten importeren dan in het bijna afgelopen jaar. Deze opstapeling van kostenstijgingen zal waarschijnlijk leiden tot een stap achteruit op de klimaatagenda.

Volgens informatie van Netbeheer Nederland is er dit jaar een record bedrag (inmiddels meer dan 8 miljard Euro in 2024) geïnvesteerd in verzwaring van het net, en deze investering zal de komende jaren nog verder stijgen. Desalniettemin is dit onvoldoende om de toegenomen vraag van particulieren en bedrijven bij te benen. Huishoudens die een warmtepomp willen aanschaffen, of een thuislader voor een elektrische auto, of zonnepanelen, en daarom hun aansluiting moeten verzwaren, worden steeds vaker geconfronteerd met een wachtlijst. Ondanks de investeringen zijn de wachttijden gemiddeld bijna twee keer zo lang geworden.

Zoals gemeld door Netbeheer Nederland moet bijna een op de drie straten open om de vereiste uitbreiding van het laagspanningsnet te realiseren (foto's netbeheer Nederland). Toch laat de congestiekaart van Nederland steeds minder witte plekken zien, en kleurt langzaam maar zeker heel Nederland rood. Voor een deel is dat het gevolg van het tot diep in de jaren 80 of zelfs 90 gevoerde beleid om woningen bloksgewijs op het energienet aan te sluiten. Dit ging zo: de woning in een blok die het dichtst bij het transformatorhuisje stond kreeg een kabel van de meterkast naar het transformatorhuisje, vervolgens kwam er een kabel van de meterkast van de 1ste woning in het blok naar de meterkast van de 2de in het blok, van de 2de naar de 3de enz. Aangezien de meeste woningen (ook nu nog) een 1-fase aansluiting kregen, werd in de meterkast van de 1ste woning fase 1 afgetakt, in de 2de woning fase 2, in de 3de woning fase 3, in de 4de woning weer fase 1, enz.. De kabel was zodanig ruim gedimensioneerd dat elke woning (maar niet alle woningen) in het blok een beperkte uitbreiding van zijn aansluiting kon krijgen. Aldus werd enorm op kabel bespaard, omdat er maar één gezamenlijke kabel naar het transformatorhuisje hoefde te worden gelegd. In 2013 werd nog gerekend met een gemiddeld vermogen van 1,6 kW per huishouden. Dat was toen voldoende, omdat de meeste huishoudens nog niet beschikten over een elektrische auto, niet beschikten over zonnepanelen en geen gebruik maakten van warmtepompen.  Inmiddels is de gemiddelde behoefte fors gestegen, zoals blijkt uit cijfers van het CBS.

Nu ontstaat langzaam maar zeker en steeds sneller de behoefte om veel minder woningen per kabel aan te sluiten, of de kabel te vervangen door een dikkere. Waar landelijk inmiddels gemiddeld 1 op 5 woningen is voorzien van zonnepanelen, zijn in sommige straten thans 4 van de 5 woningen uitgerust met zonnepanelen.  Voor veel woning eigenaren een frustrerende situatie wanneer zij hun CV-ketel moeten vervangen door wellicht een warmtepomp, of hun dieselauto door een stekkerauto. Om de privé gebruikers van energie tegemoet te komen, zijn de gezamenlijke netbeheerders gekomen met een initiatief om de lokale congestie situatie transparanter in kaart te brengen: de congestie checker die in de eerste helft van 2025 individuele huishoudens inzicht moet verschaffen in de lokale congestie toestand. Een doekje voor het bloeden dus.

Voor het MKB is de Energiehub aangekondigd. Bij nadere beschouwing blijkt dit consultancy taal te zijn voor een eenvoudige checklist, die bedrijven in eenzelfde congestie gebied zou moeten faciliteren in het samen maken van afspraken over een dynamische verdeling van de aansluitcapaciteit die wel beschikbaar is. Ook in dit geval gaat het in feite om een verdienmodel voor consultancybedrijven om geld dat eigenlijk in verzwaring van het net had moeten worden gestoken af te romen door te verdienen aan de (dynamische) verdeling van de schaarste.